در حالی که برای بسیاری از حرفه‌ها همچون پزشکی، مهندسی و وکالت ساختارهای مشخصی جهت رتبه‌بندی، صلاحیت‌سنجی و حمایت صنفی وجود دارد، در صنعت هتلداری ایران مدیران هتل‌ها همچنان بدون پشتوانه و نظام حرفه‌ای مشخص فعالیت می‌کنند. این در حالی است که مدیر هتل، مغز متفکر و ستون اصلی یک هتل است و کیفیت خدمات، رضایت مهمانان و حتی بقا و رشد یک واحد اقامتی تا حد زیادی به صلاحیت و توان مدیریتی او بستگی دارد.
چرا مدیران هتل رتبه‌بندی نمی‌شوند؟
این پرسش اساسی سال‌هاست بی‌پاسخ مانده است. در شرایطی که برای درجه‌بندی هتل‌ها آیین‌نامه‌ها و ضوابط متعددی تدوین می‌شود، جای تعجب دارد که هیچ سازوکاری برای تعیین صلاحیت، رتبه‌بندی و صدور پروانه فعالیت مدیران هتل در نظر گرفته نشده است.
نتیجه چنین خلأیی، ورود آسان افراد غیرمتخصص و فاقد تجربه به عرصه مدیریت هتل‌هاست؛ افرادی که بعضاً صرفاً با اتکا به روابط و نفوذ، جایگزین نیروهای کارآزموده می‌شوند و «یک شبه ره صدساله می‌روند». این روند نه‌تنها عدالت شغلی را زیر سؤال می‌برد، بلکه به کیفیت خدمات و اعتبار صنعت هتلداری کشور نیز آسیب جدی می‌زند.
ضرورت ایجاد تشکیلات حرفه‌ای
ایجاد یک تشکیلات حرفه‌ای مشابه سازمان نظام مهندسی یا نظام پزشکی می‌تواند پاسخی به این چالش باشد. تشکیلاتی که:
• صلاحیت حرفه‌ای مدیران هتل را ارزیابی و به آنها شماره پروانه رسمی اعطا کند.
• مسیر ارتقا و رتبه‌بندی شفاف برای مدیران ترسیم نماید.
• از حقوق و جایگاه صنفی مدیران هتل دفاع کند و مانع دخالت‌های غیرکارشناسی شود.
• به تثبیت استانداردهای مدیریتی در سطح ملی و ارتقای اعتبار هتلداری ایران در سطح بین‌المللی کمک نماید.
آسیب‌هایی که مدیران هتل متحمل می‌شوند
مدیریت هتل، برخلاف تصور عمومی، شغلی پرزرق‌وبرق و آرام نیست. مدیران هتل با فشارها و آسیب‌های فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند:
• بی‌ثباتی شغلی و جابه‌جایی‌های مکرر میان شهرهای مختلف، که آنان را به «خانه‌به‌دوشان حرفه‌ای» تبدیل کرده است.
• حضور دائمی و شبانه‌روزی در هتل؛ مدیر هتل عملاً هیچ مرزی میان کار و زندگی شخصی ندارد.
• فاصله گرفتن از خانواده و محرومیت از زندگی خانوادگی پایدار.
• نبود فرصت برای سرمایه‌گذاری و توسعه فردی، چرا که شدت فشار کاری و نداشتن حمایت ساختاری، امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را از آنان می‌گیرد.
• فرسودگی جسمی و روحی ناشی از استرس مداوم، مدیریت بحران‌ها، حفظ رضایت مهمانان و پاسخگویی به مالکان و نهادهای بالادستی.
پیشنهاد عملیاتی
برای پایان دادن به این وضعیت، ضروری است «سازمان نظام مدیران هتل ایران» با مشارکت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و جامعه هتلداران کشور تشکیل شود. این سازمان می‌تواند:
• آزمون‌های تخصصی و دوره‌های آموزشی اجباری برای مدیران برگزار کند.
• کارت شناسایی حرفه‌ای و شماره نظام مدیریتی به مدیران واجد صلاحیت اعطا نماید.
• مرجع رسیدگی به شکایات و اختلافات صنفی میان مدیران و مالکان هتل‌ها باشد.
• مسیر ارتقای شغلی مرحله‌به‌مرحله (از مدیر شیفت تا مدیرکل) را تعریف و شفاف‌سازی کند.
جمع‌بندی
اگر صنعت هتلداری ایران می‌خواهد همگام با استانداردهای جهانی حرکت کند، دیگر نمی‌تواند نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشد. نمی‌توان تنها هتل‌ها را درجه‌بندی کرد و مدیران آنها را به حال خود رها نمود.
تشکیل یک نظام حرفه‌ای برای مدیران هتل، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است؛ ضرورتی برای پاسداشت شأن و منزلت آنان، جلوگیری از ورود افراد غیرمتخصص و در نهایت ارتقای سطح کیفی خدمات گردشگری کشور.
